Үндэсний хөгжлийн газар

Ерөнхий мэдээлэл

Хуурайдуу сэрүүн зунтай, хахир өвөлтэй.-    1 дүгээр сарын дундаж температур -26,7 С-    7 дугаар сарын дундаж температур +19,5 С-    жилийн дундаж салхины хурд-3м/с-    жилийн хур тунадасны нийлбэр 278 мм

Нийт газар нутгийн хэмжээ 263957 га.

Орон нутгийн төсөвСумын төсвийн татварын нийт орлого нь 73,3сая төгрөг бөгөөд улсын төвлөрсөн төсвийн шилжүүлэг 893,6 сая төгрөг, сумын өөрийн орлого 52,0 сая төгрөг байна. Орон нутгийн нийт төсвийн зардал нь 1018,9 сая төгрөг байна. Нийт зардлын 21,7 хувь нь цалин, 2,4 хувь нь нийгмийн даатгалын шимтгэл, 67,9 хувийг урсгал шилжүүлэг, 8 хувийг нь бусад зардал эзэлж байна.Эдийн засгийн бүтэцСумын хэмжээнд 116 аж ахуйн нэгж байгууллага үйл ажиллагаа явуулж, нийт 147,2 сая төгрөгийн татвар төвлөрүүлж байна. Суманд нийгэм ахуйн зориулалт бүхий үйлчилгээний салбарууд, Цайдам өгөөж, Дархан Халиун, Түмэнбуудай, Дархан тооромт, Бесттөмөрт, Баялаг капитал, Өглөгчийн хэрэм зэрэг компаниуд, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч иргэд, газар тариалан мал аж ахуй, гурил, гурилан бүтээгдэхүүн, архи, ундааүйлдвэрлэл, худалдаа үйлчилгээний зэрэг чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулдаг 60 гаруй аж ахуйн нэгж, байгууллагууд  үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж 1 тэрбус 519сая төгрөгийн борлуулалт хийж байгаагаас, улаан буудайн үйлдвэрлэл 2.212 сая төгрөг, төмс хүнсний ногоо 374 сая төгрөг, сүү, сүүн бүтээгдэхүүний 408.0 сая төгрөг, мах 735 сая төгрөгийн борлуулалт хийж байна.

Газар тариалан

Сумын хэмжээнд нийт 32200 га-д газар тариалан эрхэлдэг. Үүнээс 3 хувьд нь төмс, 0,6 хувьд хүнсний ногоо, 80 хувьд нь улаанбуудай, 16,4 хувьд тосны ургамал, малын тэжээл тариалж, уринш буудай тариалж байна. 2012 онд нийт 13586,1 га талбайд тариалалт хийснээс улаан буудай 8985,9 га, тосны ургамал 3800,2 га, малын тэжээл, эрдэнэшиш, овъёос 317 га, төмс 400 га, хүнсний ногоо 83 га талбайд тус тус тариалж, 13301,4 га талбайд уриншийн боловсруулалт хийсэн нь нийт эргэлтийн талбайн 86,7 хувийг эргэлтэнд оруулсан байна. 2012 онд уриншийн боловсруулалтыг 13,7 мянган га талбайд хийснээс 1-р боловсруулалтыг 13,3 мянган га талбайд хийснээс 10490 га талбайд химийн, 2-р боловсруулалтыг 11,6 мянган га талбайд хийснээс 8333,6 га талбайд химийн, 3-р боловсруулалтыг 711 га талбайд хийсэн байна.

Цахилгаан хангамж

Сум нь Төвийн эрчим хүчний системд холбогдсон. Сумын төвд 1973 онд баригдсан 35/6 квт-ийн дэд станцтай.

Ариутгах татуурга

-    Цэвэрлэх байгууламж-    Цэвэрлэх байгууламжийн 2 үет угаагуур ашиглалтын шаардлага хангахгүй болж  муудсан. -   Гаралтын шугам нэвтрүүлэх чадвар муудаж солих шаардлагатай болсон. Аймгийн МХГ-аас дүгнэлт гарсан. Засварлах зураг, төсвийг мэргэжлийн байгууллагаар хийлгэсэн.

Сумын төвд ашиглагдаж байгаа бохир усны 38 худаг,2,2 км урт бохир усны шугам хоолой байна. Төвлөрсөн ариутгах татуургын системд 96 өрх, 6 төсвийн байгууллага, 21 аж ахуйн нэгж холбогдоод  байна.

Хүн ам, өрхийн тоо

Тус сум нь Дархан хоттой хаяа нийлэн оршдог нийт хүн амын 43,2 хувь нь сумын төвд амьдардаг. 2012 оны жилийн эцсийн байдлаар 5694 хүн амтай, 1529 өрхтэй, хүн амын 55,8 хувь буюу 3179 нь залуу дунд насныхан буюухөдөлмөрийн насны иргэд, 8,6 хувь буюу 490 нь тэтгэврийн насныхан, 35,6 хувь буюу 2025 нь 0-18 насны хүүхэд тус тус эзэлдэг.

Орон сууцны хангамж

Сумын хэмжээнд инженерийн бүрэн хангамжтай 128 айлын 12 орон сууц байгаа бөгөөд бусад нь амины орон сууц, гэр сууц юм. Суманд сүүлийн жилүүдэд шинээр инженерийн бүрэн хангамжтай орон сууц баригдаагүй.

Ерөнхий боловсрол

Ерөнхий боловсролын 12 жилийн сургуулийн 43 бүлэгт 893 хүүхэд өдрөөр суралцажбайна. Хамран сургалт 94,3 хувьд хүрсэн. Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжилтэй багшийн хангалт 100 хувьтай байгаа ба мэргэжлийн хөрвөх сургалтанд 6 багш суралцаж төгссөн, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтанд 41 багш хамрагдсан байна.2 багийн дотуур байранд 114 хүүхэд хүмүүжиж байна. Төрийн өмчийн 16-р цэцэрлэгийн үндсэн сургалтанд 100, гэр цэцэрлэгт 50 хүүхэд хамрагдаж байна. Салхит багийн төмөр замын Чандага цэцэрлэгт 94 хүүхэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшиж байна.

Сургууль

-    Ерөнхий боловсролын 12 жилийн 11-р дунд сургууль-    Салхит багийн Төвийн хэсэгт байрладаг.-    Хичээлийн А байр нь 1978 онд ашиглалтанд орсон-    330 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 330 хүүхэд суралцаж байна.-    38 багш, ажилчидтай.-    Хичээлийн Б байр нь 2007 онд ашиглалтанд орсон, инженерийн бие даасан хангамжтай, тоосгон хийцтэй, чанар сайтай шинэ барилгатай.-    Сургуулийн дотуур байранд нийт 38 хүүхэд хамрагддаг.

Эрүүл мэнд ерөнхий

Суманд улсын төсвийн 6 ортой 1 эмнэлэг, 2эмийн сан, 1 эмийн ургамлын үйлдвэр  үйл ажиллагаа явуулж, 3 их эмч, 5 сувилагч, 23 ажилчидтай ажиллаж байна.

Соёл, спортыг ерөнхий

Тус сум Соёлын төв 1, Ахуйн үйлчилгээний нэгдсэн төв байхгүй Хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн боловсруулах цэг, оёдолчин цахилгаан барааны засвар үйл ажиллагаа явуулж,25 жижиг дэлгүүр, нийтийн хоолны 5 цэг, нийтийн халуун усны 1 цэг үйл ажиллагаа эрхэлж байна.

Шашин сүм хийд

Суманд үйл ажиллагаа явуулж байгаа шашин хийд байхгүй .

Ажилгүйдэл, ядуурал

Суманд бүртгэлтэй ажилгүй 74 иргэн байна. Нийт ажилгүй иргэдийн 35 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийг боловсролын түвшингээр нь авч үзвэл 39 хувийг дээд, 12 хувийг тусгай дунд, 21 хувийг бүрэн дунд, 28 хувийг бүрэн бус дунд хүмүүс тус тус эзэлж байна.

Засаг даргын тамгын газар

-    ЗДТГ-ын төв байр-    Хонгор сумын Буурал багийн төвд байршилтай-    36 ажиллагчидтай-    1969 онд ашиглалтанд орсон  тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга.

Суманд хэрэгжиж буй төсөл

-    Малын индексжүүлсэн даатгал төсөл-    Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих төсөл-    Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн төслүүд

Сумын сор бүтээгдэхүүн -2

Савласан сүү, цөцгий, тарагТус суманд үйл ажиллагаа явуулж байгаа Нарс ээж ХХК нь Өсөх сүрэг хар тарлан үүлдрийн үнээний ферм, сүү боловсруулах үйлдвэр байгуулж үйл ажиллагаа явуулдаг. 2011 онд Улсын шилдэг фермээр шалгарсан

Сумын хөшөө, дурсгал-2

Хөшөө дурсгалын нэр: УргацБайгууладсан он: 1979Хөшөө, дурсгалын намтар: Атрын сангийн аж ахуй байгууллагдсаны 20 жилийн ойд зориулан босгосон.

Сумын хөшөө, дурсгал-4

Хөшөө дурсгалын нэр:Атар-50 хөшөөБагуулагдсан он: 2009Хөшөө, дурсгалын намтар: Атрын сангийн аж ахуй байгууллагдсаны 50 жилийн ойд зориулан босгосон.

Сумын онцлог

Хонгор сум нь Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Жавхлант, Мандал, Баянгол, Сайхан сумдтай хил залгаа оршиж нийслэлээс 250 км, аймгийн төвөөс 25 км зайтай Улаанбаатар Сэлэнгийн авто зам, хилийн Замын-Үүд Алтанбулаг боомттой холбосон төмөр замын зангилаан дээр оршдог байршлын өвөрмөц онцлог, эдийн засгийн хөгжлийн дэд бүтэц сайтай сум юм. Мөн ХААН, Хадгаламж банк, Мобиком, Скайтел, Юнител, G.Mobilе-ийн үүрэн телефоны станц суурилагдсан гар утасны болон интернэт сүлжээ, цахилгаан эрчим хүчний байнгын эх үүсвэртэй, орон нутгийн дулаан хангамжийн болон ус, ариутгах татуургын системтэй орчин үеийн суурин болон хөгжиж байна.

Сумын индекс

Хонгор сум нь Хангай, ойт хээрийн бүст Хараа, Ерөө голын сав газарт далайн төвшнөөс дээш 700-1000 метрт өргөгдсөн, цаг уурын эрс тэс уур амьсгалтай. Газар хөдлөлийн эрчим 7 балл. Сумын нутаг дэвсгэр нь уул, ой хээр, уул мал аж ахуй болон газар тариалан эрхлэхэд тохиромжтой.

Мал сүрэг

Сумын хэмжээнд 125514 толгой малтайгаас тэмээ 3, адуу 5455, үхэр 11611, хонь 70874, ямаа 37571 толгой байна.Үүнээс 15  хувь буюу 18,9 хувь нь цэвэр үүлдэр, эрлийз, нутгийн шилмэл омгийн мал байна. Малчин 378, мал бүхий 651 өрх байгаа нь сумын нийт өрхийн 67,3 хувийг эзэлж байна.

Зам тээвэр

Сумын газар нутаг дээгүүрОХУ-ыг Нийслэлтэй холбосон улсын чанартай 34 км авто зам дайран өнгөрдөг. Багууд хоорондоо шороон замаар холбогддог.

Ус хангамж

Усан сан-    Төв усан сан-    100м3 хүчин чадалтай-    Усан сангийн багтаамжийг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байгаа.

Сумын төвд цэвэр усны эх үүсвэрийн 200 м3/хоног хүчин чадалтай2 насос станц, 50 м3 багтаамжтай 2 усан сан, цэвэр усны 6112км урт шугам хоолойгоор 96айл өрх, 6 төсөвт байгууллага, 21 аж ахуйн нэгж холбогдож, бусад айл өрхийг4 ус түгээх байр, гүний 3 худгаас усаар хангаж байна.

Дулаан хангамж

Сумын төвд 1 төвлөрсөн уурын зуух ажиллаж байна•    Уурын зуухны барилгын дээвэр, халаалтын систем ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон тул их засвар хийх шаардлагатай.•    Халаалтын зуухны НР54-18 тогоо ашиглалтын хугацаа дуусч солих шаардлагатай болсон. •    Зуухны агааржуулалтын систем яндангийн тоос баригч огт байхгүй тул сумын төвийн агаарын бохирдлыг нэмэгдүүлж, ажилчдын эрүүл мэндэд хортой нөлөө үзүүлж байгаа тул шинээр хийх шаардлагатай.Салхит багийн 12 жилийн 11 дүгээр сургуулийн харьяа нийт 2 уурын зуух ажиллаж байна.

Шилжилт хөдөлгөөн

Нийгмийн үйлчилгээний барилга, байгууламж

Сургууль

-    Ерөнхий боловсролын 12 жилийн 14-р дунд сургууль-    Буурал багийн нутагт байрладаг-    510 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор сумын төвийн Буурал баг, Хөдөөгийн Зулзага багийн нийт494 хүүхэд суралцаж байна-    52 багш, ажилчидтай-    Хичээлийн А байр нь 1990 онд баригдсан. Байгуулагдсан хугацаанаас хойш 1 ч удаа ашиглаглаж байгаагүй тул засварлаж тохижуулах шаардлагатай. Мөн дулааны схем буруу холболттой учраас спорт заал болон ангиудын 20 гаруй хувь стандарт хэмжээнээс бага байдаг хүүхдүүдийн тав тухтай орчинг бүрдүүлдэггүй. -     Анх байгуулагдсан цагаас хойш засварлагдаагүй сургалтын кабинетыг иж засвар хийх, шаардлагатй тоног төхөөрөмж хангах шаардлага тулгараад байгаа болно.-    Хичээлийн Б байр 1969 онд баригдсан. Дээвэр муудсаны улмаас дусаал гоожиж ангиудад мөөгөнцөр үүссэн. Сантехникийн шугам цоорол ихтэй халаалтын төгсгөлийн 2 анги халдаггүй. Коридорын цонх болон нийт шалыг солих шаардлагатай.-    Сургуулийн Дотуур байр нь 1971 онд ашиглалтанд орсон-    Дотуур байранд хөдөөний багийн 94 хүүхэд хамрагддаг-    Дотуур байр нь дээврээс дусаал гоождог, цонхнууд нь хуучирч муудсаны улмаас дулаан их алддаг, нээж хаах боломжгүй, коридор нь модон таазтай учраас гал гарах эрсдэлтэй, сантехникийн шугам цооролт ихтэй удаа дараа хэсэгчилж хөлдсөний улмаас парны секц дутуу, дулааны схем буруугаас нийт тасгийн 50 гаруй хувь нь сайн халдаггүй. Иймд бүрэн хэмжээний их засвар хийх шаардлагатай.

Цэцэрлэг

-    16-р цэцэрлэг -    Буурал багийн нутагт байршилтай-    100 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 100 хүүхэд хүмүүжиж байна-    23 багш, ажиллагчидтай-    1969 онд ашиглалтанд тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга. Инженерийн төвлөрсөн хангамжтай. -    2012 онд 1 ангийн өргөтгөл шинээр барьсан -    Зуны улиралд гэр цэцэрлэгээр 50 хүүхэд хамрагдаж байгаа-    16-р цэцэрлэгт спорт, урлагийн заал барихгүйгээс хүүхдүүд бүтэн өдрийн турш ангидаа байдаг. Спорт, урлагийн заал барих шаардлагатай.

Эмнэлэг

-    Эрүүл мэндийн төв-    Буурал багийн төвийн байршилтай-    6 ортой-    3  их эмч, 5 сувилагч, 23 ажилчидтай ажиллаж байна.-    1969 онд ашиглалтанд орсон тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга, инженерийн бие даасан хангамжгүй. Эрүүл мэндийн үйл ажиллагаа явуулах стандартын шаардлага хангахгүй байгаа тул тус барилгыг эмийн бус эмчилгээний хэсэг болгож, шинээр барилгын өргөтгөл хийх шаардлагатай.

Соёлын төв

-    Соёлын төв-    Хонгор сумын 1 дүгээр багт байршилтай-    180 хүний суудалтай-    4 ажилчинтай-    1969 онд ашиглалтанд орсон чулуун хийцтэй, зориулалтын барилга. Инженерийн төвлөрсөн хангамжтай. -    Анх баригдсан цагаас дээврийн засвар хийгээгүй-    Соёлын төвийн цонхыг солих, үзвэрийн сандлыг солих шаардлагатай.

Ажиллах хүч салбараар

Төрийн байгууллагад 168 хүн ажиллаж байна.

Хот байгуулалт, газрын харилцаа

Хонгор сумын төв нь Засаг захиргаа-хөдөө аж ахуй давамгайлсан тосгон юм.Сумын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг 2012 онд орон нутгийн төсвийн санхүүжилтээр боловсруулсан. Сумын төвийн нутаг дэвсгэрийн бүсчлэлийн өнөөгийн байдал:-    орон сууц, олон нийтийн бүс 5710,5 га-    үйлдвэрлэлийн бүс 120 га-    ногоон байгууламж, амралт, аялал жуулчлалын бүс 200 га-    хөдөө аж ахуйн бүс 3200 га-    зуслангийн бүс 250 гаӨнөөгийн байдлаар 586 иргэн гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар 174,6 га газар өмчилж, 194 иргэн, аж ахуйн нэгж өвөлжөө, хаваржааны зориулалтаар 151,3 га газар, 115 иргэн, аж ахуйн нэгж газар тариалангийн зориулалтаар 32000 га газар эзэмшиж байна.

Засаг даргын тамгын газар-2

-    ЗДТГ-ын барилга-    Хонгор сумын Буурал багийн төвд байршилтай-    1969 онд ашиглалтанд орсон тоосгон хийцтэй, зориулалтын бус барилга

Сумын сор бүтээгдэхүүн

Боролзгонотоай цайХонгор сумын Батмөнх заяамаа нинжин нөхөрлөл нь 1999 оноосэхлэн 100 эмийн ургамлаас гарган авсан боролзонотой цайг үйлдвэрлэж байна.Тус цай нь бөөр ба үе мөчний үрэвсэл, ясны сийрэгжилт өвчний үед тамир тэнхээ сайжруулах, 12 хуруу гэдэсний шарх, цус тогтоох үйлчилгээтэй.•    2011 онд сумын брэнд бүтээгдэхүүн•    2012 онд Enurepreneg awards 2012 шагналуудаар шагнагдаж байсан

Сумын хөшөө, дурсгал

Хөшөө дурсгалын нэр: ТД-75 тракторБайгуулагдсан он: 1969Хөшөө, дурсгалын намтар: Атрын сангийн аж ахуй байгуулагдсаны 10 жилийн ойд зориулан босгосон.

Сумын хөшөө, дурсгал-3

Хөшөө дурсгалын нэр: Атарчны хөшөөБагууладсан он: 1989Хөшөө, дурсгалын намтар: Атрын сангийн аж ахуй байгууллагдсаны 30 жилийн ойд зориулан босгосон.

Сумын хөгжлийн зорилт

Тус сум нь “Төрөлжсөн эдийн засаг, хөгжингүй дэд бүтэц, чинээлэг иргэд бүхий хөгжлийн загвар сум” болох зорилго тавьж дараах гол зорилтуудыг дэвшүүлэн ажиллаж байна. Үүнд:-    Тогтвортой эдийн засаг, шаардлагатай дэд бүтцийг бий болгож, иргэдийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэх-    Эдийн засгийн тулгуур салбаруудыг бий болгох, хөгжүүлэх-    Экологи, байгаль орчинг хамгаалахТус сумын иргэд, хөдөлмөрчид сүүлийн үед өндөр үр ашигтай мах, сүүний чиглэлийн фермийн үхэр, хонь, гахайн аж ахуйг түлхүү хөгжүүлж, хөрсийг элэгдлээс хамгаалах, ойн зурвас байгуулах, усалгаатай газар тариалан, эрчимжсэн мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, Газар тариалан МАА-н хосолсон өрхийн аж ахуй, жижиг дунд үйлдвэрлэлийг түлхүү хөгжүүлэх зорилт тавин ажиллаж байнаДархан-Уул аймгийн Хонгор сум нь эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, байршил, байгалийн баялгийн нөөц, аж ахуй эрхлэгчдийн чадамж, туршлагадаа тулгуурлан хөгжиж байгаа бөгөөд цаашид ч гаднын хөрөнгө оруулагч нартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, байгалийн баялаг олборлох, боловсруулах чиглэлээр хамтран ажиллах боломж ирээдүйн хөгжлийн төлөв сайтай сум юм.