Баянхонгор аймаг
харъяа сумдууд
Баянхонгор аймаг
Баянбулаг сум
Ерөнхий мэдээлэл
Баянхонгор аймгийн Баянбулаг сум нь 1924 онд байгуулагдсан, хуучнаар Цэцэрлэгмандал уулын Пүрэв гүний хошуу. Сангийн далай, Ар жаргалант, Хангал, Бүрд гэсэн 4 багийн нийт 472 өрхөд 1732 хүн амьдардаг.Хүн амын тоогоор Баянхогор аймгийн 20 сумаас 18-д, газар нутгийн хэмжээгээр 10-д ордог сум юм.
Далайн түвшнээс дээш 2242 м өргөгдсөн. Физик газарзүйн хувьд Хангайн гол нурууны өмнөд салбар болох өндөр уул нуруудаас тогтох бөгөөд тус сумын нутаг өндөр уулын болон тал хээрийн бүс хослосон учраас газрын хөрс, амьтан, ургамлын өвөрмөц тогтолцоотой. Газар хөдлөлийн эрчим 7 балл. Сумын нутаг дэвсгэр нь уул, тал хээр, мал аж ахуй эрхлэхэд тохиромжтой.
Нийт газар нутгийн хэмжээ 317030 га.
Мал сүрэг
Сумын хэмжээнд нийт 74643 толгой мал тоологдсоноос тэмээ-9, үхэр-2952, адуу-2406, хонь-40248, ямаа-29028 байна. Цэвэр үүлдэр, эрлийз, нутгийн шилмэл омгийн 5600 толгой мал тоологдсон нь нийт малын 7,5 хувь болж байна. 230 малчин өрх, 96 мал бүхий өрх байгаа нь сумын нийт өрхийн 69 хувийг эзэлж байна.
Зам тээвэр
Аймаг, багуудтай шороон замаар холбогддог.
Ус хангамж
Сумын төв нь Бүрд булгаас усаа авдаг.
Дулаан хангамж
Сумын төвд төсөвт байгууллагуудын харъяа 6 нам даралтын уурын зуухууд ажиллаж байна.
Шилжилт хөдөлгөөн
Нийгмийн үйлчилгээний барилга, байгууламж
Сургууль
- Ерөнхий боловсролын 9 жилийн сургууль- Бүрд 4 дугээр багт оршдог- 120 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 287 хүүхэд суралцаж байна - 40 багш, ажиллагчидтай- 2006 онд ашиглалтанд орсон, модон хийцтэй барилгын чанар муу.- Нам даралтын зуухаар халдаг, цэвэр, бохир усны шугамд холбогдоогүй байна.
Эрүүл мэнд ерөнхий
Суманд 8 ортой 1 эмнэлэг, 1 эмийн сан үйл ажиллагаа явуулж, 2 их эмч, 23 эмнэлгийн тусгай мэргэжилтэн ажиллаж байна. 2012 онд нийт 42 хүүхэд мэндэлж, 0-1 насны хүүхдийн эндэгдэл, эхийн эндэгдэл байхгүй байна. Нийт өвчлөлийг авч үзвэл халдварт бус өвчлөл 424, осол гэмтэл 12, халдварт өвчлөлийн 4 тохиолдол гарсан байна.
Соёл, спорт ерөнхий
2009 онд ашиглалтанд орсон 150 суудалтай блок хөөсөнцөр соёлын төвийн барилгатай. Тус соёлын төвд урлагийн тоглолт, дугуйлан, номын сангийн үйлчилгээ зэрэг соёл урлагийн бүх үйл ажиллагаа тогтмол явагддаг. Тус сум ахуйн үйлчилгээний нэгдсэн төв байхгүй, 15 жижиг дэлгүүр үйл ажиллагаа эрхлэж байна.
Ажиллах хүч, салбараар
Төрийн байгууллагад 109 хүн ажиллаж байна.
Хот байгуулалт, газрын харилцаа
Баянбулаг сумын төв нь Засаг захиргаа-хөдөө аж ахуй-үйлчилгээний үүрэг давамгайлсан суурин юм.Сумын төвийн нутаг дэвсгэрийн бүсчлэлийн өнөөгийн байдал:- Орон сууц, олон нийтийн бүс 271,63 га- Ногоон байгууламж 1,1 га- Үйлдвэрийн бүс 15,8 га- ХАА-н бүс 43,27 га
Засаг даргын тамгын газар
- ЗДТГ-ын барилга- Бүрд 4-р багт байршилтай- 32 ажиллагчидтай- 1978 онд ашиглалтанд орсон модон хийцтэй, зориулалтын барилга.- Барилга суулт өгч таазнаасаа хагарч ашиглах боломжгүй гэсэн мэргэжлийн хяналтын дүгнэлт гарсан тул Засаг Даргын Тамгын газрын барилга шинээр барих шаардлагатай.
Сумын хөгжлийн зорилт
Тус сум нь “Төв Азийн өндөрлөг Баянбулаг хайрханаа шүтэж, онгон байгалиа хадгалан оюуны өндөр чадамж бүхий ахмад үеэсээ суралцан хүний хөгжлийг хангаж, уламжлалт мал аж ахуйд сууриласан, Хангайн бүсийн тэргүүлэх сум” болох зорилго тавьж дараах гол зорилтуудыг дэвшүүлэн ажиллаж байна. Үүнд:- Эдийн засгийн бүтцийг боловсронгуй болгож, хэрэглэгч сумаас үйлдвэрлэгч сум болох суурь нөхцөлийг бүрдүүлэх - Жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлж нутгийн шилдэг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх- Эрсдэл даах чадвар бүхий эрчимжүүлсэн мал аж ахуй, газар тариаланг хөгжүүлж хүн амыг эрүүл ахуйн шаардлага хангасан хүнсний бүтээгдэхүүнээр хангах
Сумын индекс
Төрлийн нэрэн дээр дарж дэлгэрэнгүй харна уу| Боловсрол: | 0.687475000 |
| Эрүүл мэнд: | 0.775621666 |
| Эдийн засаг: | 0.309271428 |
| Бусад: | 0.571180000 |
| Дэд бүтэц: | 0.291666666 |
| Байгаль орчин: | 0.666665000 |
Баянхонгор аймгийн баруун хойд хэсэгт: - Улаанбаатар хотоос 900 км, - Аймгийн төвөөс 265км зайд байрладаг.Завхан аймгийн Отгон, Шилүүстэй, болон Говь-Алтай аймгийн дэлгэр, Гуулин сумдтай хиллэн оршдог.
- 1 дүгээр сарын дундаж температур - 40°С- 7 дугаар сарын дундаж температур + 26 °С- Жилийн дундаж салхины хурд 3,6 м/с- Жилийн хур тунaдасны нийлбэр 134,8 мм
Сумын төсвийн татварын нийт орлого нь 71,9 сая төгрөг бөгөөд улсын төвлөрсөн төсвийн шилжүүлэг 1119,5 сая төгрөг, сумын өөрийн орлого 14,8 сая төгрөг байна. Орон нутгийн нийт төсвийн зардал нь 1134,3 сая төгрөг байна. Сумын хэмжээнд нийт 3 аж ахуй нэгж 6 байгууллага үйл ажиллагаа явуулж байна.
Газар тариалан
Тус сум нийт 3,5 га талбайд төмс, хүнсний ногоо тариалж 18,9 тн хүнсний ногоо хурааж, 120 тн өвс, 31 тн гар тэжээл бэлтгэсэн байна.
Цахилгаан хангамж
Сум нь Төвийн эрчим хүчний сүлжээнд холбогдсон.
Ариутгах татуурга
Ариутгах татуурга цэвэрлэх байгууламж байхгүй
Хүн ам, өрхийн тоо
null
Орон сууцны хангамж
Суманд сүүлийн жилүүдэд шинээр инженерийн бүрэн хангамжтай орон сууц баригдаагүй. Айл өрхүүд амины болон гэр сууцанд амьдарч байна.
Ерөнхий боловсрол
Ерөнхий боловсролын 9 жилийн сургуулийн 14 бүлэгт 287 хүүхэд өдрөөр суралцаж, албан бус боловсролын дүйцсэн хөтөлбөрөөр бага, суурь, бүрэн дунд боловсрол нөхөн олгох сургалтанд 22 иргэн суралцаж байна. Бага ангийн хамран сургалт 99,6 хувь, суурь боловсролын хамран сургалт 98,2 хувьд хүрсэн. Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжилтэй багшийн хангалт 98 хувьтай байна. Мэргэжил дээшлүүлэх хөрвөх сургалтанд нийт 18 багш хамрагдсан байна. Сургуулийн дотуур байранд нийт 31 хүүхэд байрлан хичээл сургалтанд хамрагдаж байна. Төрийн өмчийн “Бүжинхэн” цэцэрлэгт 90, гэр цэцэрлэгт 80 хүүхэд хамрагдаж, сургуулийн өмнөх боловсролын хамралт 89,0 хувьд хүрсэн.
Цэцэрлэг
- “Бүжинхэн” цэцэрлэг - Бүрд багт байршилтай- 90 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 90 хүүхэд сурч хүмүүжиж байна.- 14 багш, ажиллагчидтай- 1987 онд ашиглалтанд орсон блокон хийцтэй, зориулалтын барилга, хана, шаланд мөөгөнцөр үүссэн тааз хагаралт өгсөн. Мэргэжлийн хяналтын дүгнэлт гарсан тул их засвар хийх шаардлагатай. Цаашид шинэ барилга барих шаардлагтай.
Эмнэлэг
- Эрүүл мэндийн төв- Бүрд 4-р багт байрладаг. 8 ортой- 2 эмч, 5 сувилагч нийт 18 ажиллагчидтай.- 1987 онд ашиглалтанд орсон, тоосгон хийцтэй барилга. Эмнэлгийн үйл ажиллагаа явуулах стандартын шаардлага хангахгүй, зориулалтын бус барилга юм. - Нам даралтын зуухаар халдаг. - Шинээр эмнэлэгийн барилга барих шаардлагтай.
Соёлын төв
- Бүрд 4-р багт байршилтай- 150 хүний суудалтай- 8 ажиллагчидтай- 2009 онд ашиглалтанд орсон, блокон хийцтэй, зориулалтын барилга.- 504 м квадрат талбайтай- Нам даралтын зуухаар халдаг.- Нийтийн шугам сүлжээнд холбогдоогүй
Ажилгүйдэл, ядуурал
Суманд бүртгэлтэй ажилгүй иргэн 46 байна. Нийт ажилгүй иргэдийн 62 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийг боловсролын түвшингээр нь авч үзвэл 28,8 хувийг дээд, 6,6 хувийг тусгай дунд, 33,3 хувийг бүрэн дунд, 31,3 хувийг бүрэн бус дунд тус тус эзэлж байна.
Барилга
Сумын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг 2011 онд орон нутгийн болон Мерси-Кор ОУБ-ын санхүүжилтээр боловсруулсан. 2012 оны байдлаар 62 иргэн гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар 10,07 га газар өмчилж, 306 иргэн, 1 аж ахуйн нэгж өвөлжөө, хаваржааны зориулалтаар 26га газар,1 иргэн, 1 аж ахуйн нэгж газар тариалангийн зориулалтаар 5 га газар эзэмшиж байна.
Суманд хэрэгжиж буй төсөл
- Малын индексжүүлсэн даатгал- Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих төсөл- Тогтвортой амьжиргаа II-төсөл - Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн төслүүд
Сумын онцлог
- Эрсдэл даах чадвар бүхий эрчимжүүлсэн мал аж ахуйг хөгжүүлж хүн амыг эрүүл ахуйн шаардлага хангасан хүнсний бүтээгдэхүүнээр хангах - Хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн боловсруулах жижиг дунд үйлдвэр байгуулах боломжтой.