Үндэсний хөгжлийн газар

Ерөнхий мэдээлэл

Далайн түвшинээс дээш 1500-2800 м өргөгдсөн. Физик газар зүйн хувьд Хангай, Хэнтийн уулархаг, Дорнод Монголын талархаг мужид багтана. Газар хөдлөлтийн эрчим 7 балл.Сумын нутаг дэвсгэрийн 64%-ийг хот суурин эзэлдэг. Хүн амын өрхийн 1200 өрх нь инженерийн шугам сүлжээтэй орон сууцанд, үлдсэн өрх нь гэр хороололд амьдардаг. Сумын нутгийн өмнө ба баруун хэсгээр хээр талын хүрэн, цайвар хүрэн хөрстэй, зүүн хойд хэсгээр нь ам хөндийн бараан хөрс, уулын ой, нугын саарал хөрстэй, хойд хэсгийн уулын өргөн хөндийнүүд нь газар тариаланд тохиромжтой хүрэн бор хөрстэй, өмнөд хэсэг нь гүвээ толгод бүхий тал хээр газар юм.

Нийт газар нутгийн хэмжээ 1918 га

Мал сүрэг

Сумын хэмжээнд 40756 толгой малтайгаас адуу 4766, тэмээ 5, үхэр 3415, хонь 18743, ямаа 13827  байна. Мал амьтныг халдварт, гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор 11 нэр төрлийн вакциныг давхардсан тоогоор 165 мянган малд хийж гүйцэтгээд байна.Сумын хэмжээнд 539 малчин мал бүхий өрх байгаа нь сумын нийт өрхийн 11,6 хувийг эзэлж байна.

Зам тээвэр

Зуунмод-Улаанбаатар хотын хооронд нийтийн тээврийн 2 байгууллагын 56 микро автобус, тус бүр 25 хүний суудалтай 5 автобус нь цагийн хуваарийн дагуу өдөрт дунджаар 795 хүнд үйлчилж байна. Хотын дотор хувийн хэвшлийн 3 конпани 50 такси 6 багт үйлчилгээ эрхэлдэг ба бага оврийн 2 автобусаар нийтийн тээврийн үйлчилгээгээ үзүүлж байна. Зуунмод-Улаанбатарын 43 км хатуу хучилттай авто замтай. Сумын төвд хатуу хучилттай авто зам 14,5 км байна.

Ус хангамж

Тєв аймгийн Зуунмод хот нь одоогийн байдлаар усан хангамжийн төвлөрсөн системтэй. Ус хангамжийн эх булаг нь хотоос зүүн урагш 12 км-т “Хөшгийн хөндийн” хэмээх газарт гаргасан гүний худгаас хэрэглэгчдэд түгээдэг ба Зуунмод хотын гэр хорооллын усан хангамжинд зөөврийн усан сантай ус түгээх цэг 2-р багт 5, 3-р багт 4, 4-р багт 1, 5-р багт 3 бүгд 13 усан сан ажиллаж байна. Гүний усны нөөц нь 20-30 мянган хүн амтай хотыг 70 жил хангах боломжтой.

Дулаан хангамж

Зуунмод хотын  төвлөрсөн дулааны  станц нь 20Гкал/цагийн хүчин чадалтай КВ-ТС-20 маркийн 2 тогоо суурилагдсан. Тус станцыг 1988 оноос барьж эхэлсэн боловч хөрөнгө мөнгөний дутагдлаас болж барилга угсралт сунжирсаар 2000оны 10-р сард дуусч туршиж зүгшрүүлэх байдлаар 2001 оны 5-р сар хүртэл ажиллуулсан ба Зуунмод хотын дулааны хэрэгцээ маш бага, үйлдвэрлэж байгаа дулааны өртөг өндөр боловч борлуулалтын өртөг хэт багаас алдагдал ихтэй ажилладаг, байрлга угсралтын ажил удаан үргэлжилсэн учир анхны төлөвлөсөн тоног төхөөрөмжүүд технологийн хувьд хоцрогдсон,  технологийн шинэчлэл хийхэд их хэмжээний хөрөнгө шаардлагатай болсон зэрэг байдлаас үүдэн 2001-2002оны халаалтын улирлаас эхлэн халаалтын зуухыг ажиллуулахгүй байхаар аймгийн удирдлагуудын  шийдвэр гарч, хуучин жижиг халаалтын зуухнуудаас хотыг дулаанаар  хангаж байна.Одоо Зуунмод хотод дулааны эрчим хүчний хэрэгцээг Төв-Чандмаь ДЭХГ-ийн харъя халаалтын 8 хэсгээс 667.6 мян.м3 эзлэхүүнийг дулааны эрчим хүчээр хангаж байна.

Шилжилт хөдөлгөөн

Тус сум нь Улаанбаатар хоттой хаяа нийлэн оршдог. Нийт хүн амын 96,5 хувь  нь сумын төвд, хөдөө 3,5 хувь нь амьдардаг.

Нийгмийн үйлчилгээний барилга, байгууламж

Ахлах сургууль

920 хүүхдийн хүчин чадалтай. Төвлөрсөн халаалттай, тоосгон хийцтэй. 55 багш, ажиллагчидтай. 1973 онд ашиглалтанд орсон  тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга. Төвлөрсөн халаалттай.

Бага сургууль

260 хүүхдийн хүчин чадалтай. Төвлөрсөн халаалттай, тоосгон хийцтэй. 62 багш, ажиллагчидтай. 2006 онд ашиглалтанд орсон  тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга. Төвлөрсөн халаалттай.

“Дэгдээхий цогцолбор”-ын 1-р байр

125 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 200 хүүхэд хүмүүжиж байна32 багш, ажиллагчидтай1962 онд ашиглалтанд орсон  тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга.Төвлөрсөн халаалттай.

Эрүүл мэнд

Суманд улсын төсвийн 145 ортой аймгийн нэгдсэн 1 эмнэлэг, 21 ортой 2 хувийн эмнэлэг, 6 багийн иргэдэд эрүүл мэндийн анхан шатны үйлчилгээ үзүүлдэг 2 өрхийн эмнэлэг (ББН), 6 эмийн сан  үйл ажиллагаа явуулж байна.2012 онд нийт 227  хүүхэд мэндэлжээ. Нийт өвчлөлийг авч үзвэл халдварт бус өвчлөл  8884, осол гэмтэл  314, халдварт өвчлөл 94 байна.

Соёл спорт

Монгол туургатан театр 1943 онд аймгийн  клуб  шинээр  бий  болж  даргаар  нь  Оцол,  найруулагчаар  Балжинням томилогдож жүжигчид,  галч, аж  ахуй зэрэг  10 гаруй  хүнтэйгээр  аймагт  урлагийн  бие  даасан  байгууллага үүссэн  түүхтэй. Энэ  үеэс  клубын  үйл  ажиллагаа  идэвхижиж Долоодой  хүү,  Өргөмөл Сувд, Цэнд  комиссар,  Ардын зориг,  Хөхөө,  Далан  худалч зэрэг  жүжгүүд  тоглогдон  клубын  жүжигчнээр  Давга,  А.Гомбодорж, А. Гомбожав, Д. Сэдэд, А.Чойсон,  Ю. Очир, Ц. Палам, Д.Нэргүй,  Б.Арилдий, Ц.Чунаг, Х.Цэрэнжав, найруулагчаар  Ванчинжав, Н.Банзрагч,  А.Гомбожав, Л.Шийтэр нарын  монголын  урлагийн  ахмад  үеийнхэн  ажиллаж  орон  нутагт  ердийн  хөсөг,  морин  өртөөгөөр  явж  урлагаар  үйлчилдэг  байжээ. 1982 оны  220 дугаар  тогтоолоор  Төв  аймгийн  Хөгжимт  драмын  театрыг  байгуулж  1982 оны  12 дугаар  сарын  29-ний  өдөр  анхны  нээлтээ  хийснээр  аймгийн  мэргэжлийн  урлагийн  байгууллага болох  театрын  шинэхэн  түүх  эхэлсэн  болно.2001 оноос  “Дүнжингарав” театр, 2005 оноос  “  Театр  киноны  хүрээлэн” болгосныг  Монгол  улсын  Засгийн  газрын  2009  оны  08-р  сарын  18-ны   өдрийн  254 –р  тогтоолоор  Монгол  улсын  Ардын  жүжигчин,  Төрийн  хошой  шагналт,  хөгжмийн  зохиолч Билэгийн  Дамдинсүрэнгийн   нэрэмжит  болгосон  юм. 

Спорт цогцолбор төв

Спорт цогцолбор төв нь 2011 онд шинээр ашиглалтанд орсон. 900 хүний суудалтай спорт цогцолбор ашиглалтанд орж орчин үеийн спортын тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон.  Биеийн тамир спорт төвНацагдорж  багийн нутаг дэвсгэрт байршилтай900 хүний суудалтай20  ажиллагчидтайМонгол Улсын гавъяат дасгалжуулагч 1, Олон улсын хэмжээний мастер-2, спортын мастер-2, магистер-2, Биеийн тамирын тэргүүний ажилтан 4 ажиллаж байна. БТСГ-нь сумын хэмжээнд 22 төрлийн секц дугуйлан хичээллүүлж 5381 хүүхэд залуучуудыг хамруулж байна.

Шашин сүм хийд

Дашчойнхорлон хийд: 1990 онд байгуулагдаж одоогоор хийдэд 20 гаруй лам хуварга сүсэгтэн олонд номын цагаан буяныг түгээн дэлгэрүүлж, 10 орчим үйлчилгээний ажилтанууд иргэдэд үйлчилж байна.

Ажилгүйдэл ядуурал

Суманд бүртгэлтэй ажилгүй иргэд 1293, 361 аж ахуйн нэгж байгууллагад 3166 ажиллагсад ажиллаж байна. Нийт ажилгүй иргэдийн 52,9 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийг боловсролын түвшингээр нь авч үзвэл 1 магистр, 68 дээд боловсролтой, 15 тусгай дунд мэргэжлийн,   86 бүрэн дунд, 61  бүрэн бус дунд, 5 бага буюу боловсролгүй хүмүүс тус тус эзэлж байна.Төрийн байгууллагад 502 хүн ажиллаж байна.

Барилга

Орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 15 сая төгрөгний төсөвт өртөгтэй Баянтуулын 3 дугаар багийн Соёлын төвийн барилгыг иргэдийн санаачилгаар барьсан. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдсэн өөр барилга байгууламж тус сумын нэр дээр байхгүй.

Суманд хэрэгжиж буй төслүүд

Мянганы сорилын сангийн хот орчмын бэлчээрийн төсөлТогтвортой амьжиргаа-2 төсөл Малын индексжүүлсэн даатгалын төсөл

Сумын хөшөө дурсгал

БХМАУ-ын баатар Д.Самдангийн хүрэл хөшөөний цогцолбор Бүтээгдсэн он цаг:1983 онМонгол Улсын баатар Дуландоржийн Самдан 1916 онд Төв аймгийн Борнуур суманд төрсөн. Улмаар 1939 оны намар алба хаак байсан цэргийн ангийг бүслэгдэх аюулаас өөрийн хороог аварч гарамгай гавъяа байгуулан баатарлагаар амь үрэгджээ.Д.Самданд 1973 онд буюу Төв аймгийн 50 жилийн ойгоор БНМАУ-ын баатар цол нэхэн олгож, гэгээн дурсгалд нь зориулан 1983 онд Дашзэвэг барималч аймгийн Төв Зуунмод хотноо хөшөөг бүтээсэн.

Сумын хөшөө дурсгал

Армийн хошууч генерал Б.Цогийн хөшөө нь 2012 онд ашиглалтанд орсон.

Сумын хөшөө дурсгал

    “Миний нутаг” шүлгийн дурсгалын хөшөө Байршил: Зуунмод сумын төв Нацагдоржийн нэрэмжит “Мөнх алдарын талбай”-д байршилтай.Бүтээгдсэн он цаг: 2006 он Д.Нацагдорж нь: /1906-1937он/ шинэ цагийн уран зохиолыг үндэслэгч, яруу найрагч төдийгүй төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн байж эх орныхоо төлөө ухамсарт амьдарлаа зориулсан байна.Монгол  Улсын Ерөнхий сайдын 2006 оны 11 тоот захирамж, аймгийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2005 оны 08 тоот тогтоолын дагуу “Миний нутаг” шүлгийг алдаршуулах хөшөөг бүтээсэн.

Сумын онцлог

Олон улсын онгоцны буудал, Шинэ Зуунмод хот төслийг хэрэгжүүлэх газрын асуудал  шийдэгдэж, аймгийн төвөөс 5-10 км зайд баригдахаар болж газрын Кадастарын болон байр зүйн зургын ажил, байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээний ажил, цахилгааны шугам, үерийн далангийн ажил хийгдсэн.“Майдар бурхан”, төмөр замын суурь бүтэц 2013 онд баригдаж эхлэх шийдвэр Засгийн газраас гарсан. Салхит уулын 50 мвт-ын станц дуусах шатандаа, хурдны замын бүтээн байгуулалт хийж эхлээд байгаатай холбогдож Зуунмод сумын нийгмийн хангамж цэцэрлэг, сургууль хангамж хүндэрч ачаалал нэмэгдэж хүн ам олноор нэмэгдэх дунджаар ойрын 3 жилд 5000-10000 хүн шилжин ирж ажиллаж амьдрах төлөвтэй байна. Засгийн үйл ажиллагааны хөтөлбөрт аймгийн төвүүдийг улсын зэрэглэлтэй хот болгоно гэж тусгасантай уялдуулж Төв аймгийн төв Зуунмод сумын газар нутаг дэвсгэрийг ерөнхий төлөвлөгөөтэй уялдуулан тэлж шинээр хилийн цэс тогтоож улсын зэрэглэлтэй хот болгон хөгжүүлэх шаардлагатай.

Сумын индекс

Хуурай  сэрүүн зунтай, хахир хүйтэн өвөлтэй.1 дүгээр сарын дундаж температур–20,5 С7 дугаар сарын дундаж температур +25,6 Сжилийн дундаж салхины хурд 6 м/сжилийн хур тунадасны нийлбэр 196-288 мм.

Орон нутгийн төсөвСумын төсвийн татварын нийт орлого нь 183,1 сая төгрөг бөгөөд улсын төвлөрсөн төсвийн шилжүүлэг 401,0 сая төгрөг, сумын өөрийн үйл ажиллагааны орлого 5,4 сая төгрөгийн орлогоос бүрддэг. Орон нутгийн нийт төсвийн зардал нь 515,6 сая  төг  байна. Нийт зардлын 64,8 хувь нь цалин,  7,1 хувь нь нийгмийн даатгалын шимтгэл, 0,9 хувийг урсгал шилжүүлэг, 27,2 хувийг бусад зардал эзэлж байна.Эдийн засгийн бүтэцСумын хэмжээнд нийт 411 аж ахуйн нэгж болон төсөвт байгууллага үйл ажиллагаагаа явуулж байна. 2012 онд  ДНБ 7,1 тэрбум төгрөгт хүрч,  урьд оныхоос 146,1 сая төгрөгөөр  нэмэгдэж, 2,5 хувиар өссөн ба ДНБ-ийн өсөлт 18,8 хувьд хүрсэн. Аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт  4069,9 сая төгрөг байна.Тус сум нь аймагт 1935,7 сая  төг, орон нутагт 47,3 сая төгрөгийн татвар төвлөрүүлсэн байна.Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хоттой хамгийн ойр дөт байдгаараа бизнесийн хувьд илүү таатай орчинтой, аялал жуулчлал хөгжих байгалийн үзэсгэлэнт болон түүхийн дурсгалт газруудтай, гадаад улс оронтой харилцах, олон улсын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх дэд бүтцийн өргөн боломжтой зэрэг өөрийн давуу талуудаа түшиглэн тодорхой хугацааны дотор эдийн засгаа хөгжүүлэх бүрэн боломжтой байгаа юм. Тус хотын оёмол, сүлжмэл бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн хүчин чадлын ашиглалтыг нэмэгдүүлэх, өргөтгөх, мах махан бүтээгдэхүүн гурил, талх, нарийн боов, сүү, сүүн бүтээгдэхүүн хүнсний жижиг, дунд үйлдвэрүүдийн хүчин чадлыг өргөтгөх, шинээр байгуулж хөгжүүлэх шаардлагатай.

Газар тариалан

Сумын хэмжээнд нийт 48,2 га-д газар тариалан эрхэлдэг. 2012 онд  380 тонн төмс, хүнсний ногоо 255 тонныг хураан авсан.

Цахилгаан хангамж

Зуунмод хотыг Төвийн бүсийн эрчим хүчний системээс Улаанбаатар хотын Яармагийн  110/35/ 10 кВ-ын дэд станцын 35кВ-ын хуваарилах байгууламжаас АС-95 маркийн утастай 22.5км урт 35кВ-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугамаар тэжээж байна. Зуунмод дахь УБЦТС ХК-ны харъяа Зуунмод Түгээх төв нь 10/0.4кВ-ын 81 дэд станц,10 кВ-ын 123.2 км, 0.4 кВ-ын 92.6 км цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, 10 кВ-ын 9.4 км шугам. 0.4 кВ-ын 12.8 км кабель шугамаар хэрэлэгчдийг хангаж байна.

Ариутгах татуурга

Зуунмод хотын ариутгах татуургын төвлөрсөн шугам сүлжээ нь 200-300мм-ийн диаметртэй 5.6 км шугам нь одоогоор 80 хувийн ашиглалттай байна. Q=2700 м3/хоног  хүчин чадалтай биологийн цэвэрлэх байгууламж 1996 онд ашиглалтанд орж, 2010-2011 оны хооронд улсын хөрөнгө оруулалтаар 1 тэрбум 700 сая төгрөгийн  техникийн  шинэчлэл хийж одоогоор 98 хувийн цэвэршилттэйгээр гаргаж байна.

Хүн ам өрхийн тоо

Орон сууц хангамж

Инженерийн бүрэн хангамжтай амины орон сууцанд 181 єрх,  инженерийн бүрэн хангамжтай нийтийн орон сууц 1092 өрх амьдардаг бөгөөд энэ нь нийт өрхийн 27,4 хувь, нийт хүн амын 33 хувь болж байна. Хүн амын үлдсэн хэсэг нь энгийн галлагаатай орон сууц, гэр хороололд амьдардаг. Гэр хорооллын өрхүүд нь тодорхой хэмжээний эдэлбэр газартай, хашаандаа ногоо тарьж, туслах аж ахуй эрхлэх зэргээр амьдарч байна.

Боловсрол

Ерөнхий боловсролын “Хүмүүн” цогцолбор сургуульд 2223, 4-р сургуульд 271, 5-р сургуульд 413, “Сент Поуль” бага сургуульд 53 нийт 2960 хүүхэд суралцаж, хамран сургалт 100%-д хүрч сургууль завсардалтгүй байна. Энэ хичээлийн жилд Мэргэжил сургалт үйлдвэрлэлийн төвд 11 мэргэжлээр 650 сурагч суралцаж, 24 багш ажиллаж байна.Хүүхдийн сувилгаа чийрэгжүүлэлтийн төв, “Бүжинхэн”, “Ирээдүй”, цогцолбор цэцэрлэгүүдэд 33 бүлэг хичээллэж ясли бүлгээр 20, бага бүлгээр 254, дунд бүлгээр 236, ахлах бүлгээр 212, бэлтгэл бүлгээр 295 нийт 1017 хүүхдийг өдрийн сургалтанд, зайны сургалтаар 96 хүүхдийг хамруулан цэцэрлэгийн хамран сургалтын цэвэр жин 91,3 хувьд хүрсэн байна.

Дунд сургууль

928 хүүхдийн хүчин чадалтай. Төвлөрсөн халаалттай, тоосгон хийцтэй. 58 багш, ажиллагчидтай. 1987 онд ашиглалтанд орсон  тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга. Төвлөрсөн халаалттай.

“Бүжинхэн цогцолбор” 1-р байр

125 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 200 хүүхэд хүмүүжиж байна40 багш, ажиллагчидтай1979 онд ашиглалтанд орсон  тоосгон хийцтэй, зориулалтын барилга. Төвлөрсөн халаалттай.

Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв

МСҮТөвБаруун-Зуунмод  багт  байршилтайОдоогоор 11 мэргэжлээр 650 суралцагч суралцаж байнаМонгол Улсын Засгийн газрын хэрэгжүүлж буй Оюу толгой ХК-ны санхүүжилтээр “Үндэсний мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх” ажлын хүрээнд барилгын сантехник, цахилгаан, бетон арматур, Засал чимэглэл, өрөг угсралтын мэргэжлүүдээр 105 иргэнийг ХХҮХэлтэстэй хамтран элсүүлж түр сургалт зохион байгуулан, амжилттай төгсгөж, чадамжийн үнэмлэх олгосон. 

Эмнэлэг

Аймгийн нэгдсэн эмнэлэг 1972 онд ашиглалтанд орсон эмчилгээ үйлчилгээ явуулах зориулалттай, хүчин чадал нь 120 ортой байгуулагдсан. Халаалт, цахилгаан, цэвэр бохир усны төвлөрсөн системд холбогдсон. Хамгийн сүүлд 2010, 2012 онд их засварт бүрэн хамрагдсан. Тус эмнэлэгт төрөх, мэс засал, дотор, уламжлалт, сэхээ, 103 яаралтай тусламж, мэдрэл, захиргаа аж ахуйн хэсэг, сэргээн засах физик эмчилгээ зэрэг тасгууд үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Монгол туургатан театр

Монгол туургатан театрБаруун-Зуунмод  багт  байршилтай350 хүний суудалтай

Төв музей

Төв музей нь анх 1951 онд “Орон нутаг судлах кабинет” нэртэйгээр байгуулагдан, 1966 оноос    “Орон нутгийг судлах Музей”, 1991 оноос  “Төв аймгийн Музей”  болон өргөжин. 2011 оны байдлаар 16 ажиллагсадтай, 3000 гаруй үзмэртэй, жилдээ 15000 орчим үзэгчтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Ажиллах хүч салбараар

Хот байгуулалт газрын харилцаа

УИХ-ын 2003 оны 1- р тогтоолоор Төвийн бүсийн тулгуур төвөөр Зуунмод, Дархан хотуудыг баталж Төвийн бүсийн тулгуур    төв   Зуун мод хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг Монгол Улсын Засгийн газрын 2005 оны 9-р сарын 26 ны өдрийн 201-р тогтоолоор баталсан.2012 оны байдлаар сумын хэмжээнд 3061 иргэн 193,8 га газрыг өмчилж авсан, үлдсэн 12709 иргэнд газар өмчлүүлэхэд 889,6 га газар шаардлагатай байна. 359 ААН, байгууллагад 45,14 га газар эзэмшүүлсэн.

Засаг даргын тамгын газар

ЗДТГ-ын барилгаНомт багт  байршилтай27 ажиллагчидтай1963 онд ашиглалтад орсон. Анх аймгийн намын хорооны конторын зориулалтаар баригдсан. Чулуун суурьтай, хагас боловсруулсан тоосгон ханатай, агааржуулалтын системгүй.

Сумын сор бүтээгдэхүүн

2010 онд “Цээлбүзэнхи” ХХК болгон шинээр 490 м2 ажлын байрыг барьж ашиглалтанд оруулан, жилдээ 40000 хос гутал үйлдвэрлэх хүчин чадалтай, одоогийн байдлаар 36 иргэнийг тогтмол ажлын байраар ханган ажиллаж байгаа бөгөөд Улаанбаатар хот, Ховд, Баянхонгор, Хөвсгөл, Дархан, Эрдэнэт, Өвөрхангай, Архангай аймгууд болон ОХУ-ын Эрхүү, Улаан-Үүд мужууд, ӨМӨЗО-ны зах зээл дээр бүтээгдэхүүнээ борлуулж, бизнесийн түнштэй болж захиалгаар нийлүүлэн ажиллаж байна.•    2010 онд “Аймгийн бренд”•    2011 онд Монгол улсын Засгийн газар, ХХААХҮЯ хамтран зохион байгуулсан намрын үзэсгэлэн худалдаанаас “Экспортын шилдэг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч”

Сумын хөшөө дурсгал

Одонт өндөрлөг дээрх дурсгалын хөшөө Бүтээгдсэн он цаг: 2003 он Төв аймгийн 80 жилийн ойг 2003 онд тохиолдуулан “Одонт өндөрлөгийн дурсгалт хөшөө”-г нутгийн зөвлөлтэй хамтран шинээр байгуулав.

Сумын хөшөө дурсгал

Монгол Улсын анхны Ерөнхий сайд, Төр нийгмийн зүтгэлтэн Д.Бодоогийн хөшөөБайршил: Зуунмод сумын төв “Алдартнуудын цэцэрлэг”-т байршилтай.Бүтээгдсэн он цаг: 2008.06.04-ны өдөр Монголын ард түмний үндэсний эрх чөлөөний хөдөлгөөнийг үндэслэгч Догсомын Бодоо /1885-1922/ нь орос консулын орчуулагчын сургуульд багш, сурвалжлагч төдийгүй Ерөнхий сайд бөгөөд  Гадаад хэргийн яамны сайдаар ажиллаж эх орныхоо эрх чөлөөний төлөө ухамсарт амьдарлаа зориулсан, тус аймгаас төрөн гарсан бахархалт хүмүүсийн нэгэн билээ. Аймгийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2004 оны 28 дугаар тогтоолоор төр нийгмийн зүтгэлтэн Ерөнхий сайд Д.Бодоогийн мэндэлсний 120 жилийн ойг /2005/ он тэмдэглэх шийдвэрийг гаргаж, тэмдэглэсэн болно.

Сумын хөгжлийн зорилт

УИХ-ын 2003 оны 1-р тогтоолоор Төвийн бүсийн тулгуур төв хотоор Зуунмод, Дархан хотуудыг баталсан ба Монгол  Улсын Засгийн газрын 2005 оны 9-р сарын 26-ны єдрийн 201-р тогтоолоор төвийн бүсийн тулгуур тєв Зуунмод хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг батлан гаргасан. Уг ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлсэнээр Зуунмод хотын хот төлөвлөлтийг орчин үеийн төлөвлөлт, шаардлагад нийцсэн түвшинд хүргэж, эрүүл мэнд, шинжлэх ухаан, боловсрол, соёл, үйлчилгээ, бизнес эрхлэх, амьдрах орчны нєхцєл хангамжийг зохих түвшинд хангасан орчин үеийн хот болгон хөгжүүлж нєхцєл бүрдэх ач холбогдолтой. Зуунмод хотын ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх хугацааг 2023 он гэж үзсэн байдаг. Энэхүү хэтийн төлөвлөгөөгөөр Зуунмод хотын хөгжлийн чиглэл нь хөдө аж ахуйн чиглэлийн эрдэм шинжилгээ, сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, нийгэм, соёл, үйлчилгээний төв болгоход чиглэгдсэн байдаг. Тус хотод холимог хэлбэрийн үйлдвэр технологийн паркийн техниж эдийн засгийн үндэслэл мастер төлөвлөгөөг боловсруулан гаргаад байна.Үүнд: Мах боловсруулах үйлдвэр, талх нарийн боовны үйлдвэр, 120.0 мянган ширхэг сүлжмэл үйлдвэрлэх сүлжмэлийн үйлдвэр, өндөр технолийн үйлдвэр, барилгын материалын үйлдвэр, яалал жуулчлалын төв, мэдээлэл технологийн парк,инкубатор парк, ложистик агуулахын аж ахуйнууд байгуулагдана.Төв аймгийн Хөшигийн хөндийд баригдах нисэх онгоцны шинэ буудлыг даган хөгжих шинэ хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн баталсан бөгөөд онгоцны шинэ буудал байгуулах ажил одоо үргэлжилж байгаа бөгөөд 2015 он гэхэд ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байна. Ингэснээр 6 онгоц зэрэг хүлээн авч, жилд 1 сая 650 мянга гаруй хүнд үйлчлэх боломж бүрдэнэ. Нисэх буудлыг  түшиглэн 100 мянган хүн амтай хот шинээр байгуулахаар төлөвлөсөн, уг хот нь зуунмод хотын төвөөс 5-10 км зайтай оршино.Шинэ хот нь аялал жуулчлал, хүнс, хөнгөн үйлдвэр, сэргээгдэх эрчим хүч, мэдээлэл технологид тулгуурласан хөгжлийн үндсэн чиглэлтэй, газар тариалан, мал аж ахуй, мах, махан бүтээгдэхүүн, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, дэд бүтцээр найдвартай хангагдсан, амьдрах таатай орчинтой дагуул хот болон байгуулагдах юм.Хот орчмын бүсэд шилмэл омгийн цөм сүрэг бүрдүүлэн сүү махны чиглэлээр сонгон үржүүлэх 12 ферм, мөн гахай шувууны туслах аж ахуй 2 зэрэг эрчимжсэн фермерүүдийг цаашид хөгжүүлэх замаар нийслэл болон Зуунмод хотын хүн амын хэрэгцээг хангах зорилт тавьж байна.Цэцэрлэгжүүлэлт, ногоон байгууламжЗуунмод хотын цэцэрлэгжүүлэлт, ногоон байгууламжийг оршин суугчдын эрүүламьдрах орчин нөхцөлийг бий болгосон бичил уур амьсгалыг бий болгож, байгалийн элдэв хорт нөлөөллийг багасгах, барилгажсан нутаг дэвсгэрийн архитектур орон сайн зохиомжийг сайжруулах зорилгоор төлөвлөгдөж байна. Хотын доторхи барилга байгууламжууд, зам талбайгаас бусад   хэсгийг зүлэгжүүлж цэцэрлэгжүүлнэ. Нийтийн хэрэгцээний ногоон байгууламжид цэцэрлэгт хүрээлэн, соёл амралтын парк, цэцэрлэгт гудамж, цэцэрлэгт талбай,- Хязгаарлагдмал зориулалттай ногоон байгууламжид сургууль цэцэрлэг, эмнэлэг, үйлдвэр албан байгуулагуудын эзэмшлийн талбай дахь болон орон сууцны хорооллын доторхи ногоон байгууламжууд Хотыг цас салхинаас хамгаалах ногоон байгууламжийнзурвасыг хотын баруун хойд талаар байгуулах бөгөөд хамгаалалтын зурвасын өргөн 100 м, нийт талбай 10 га болох ба үүний 60-70 хувьд нь мод сөөг тарьж ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлнэ.Шинэ Зуунмод хот төсөлЭнэхүү шинэ хот 100 мянган оршин суугчтайгаар төлөвлөгдөж, 2015 он гэхэд хотын эхний ээлжийг ашиглалтад оруулах юм байна. Засгийн газрын 140 дүгээр тогтоолоор 2010 онд Хөшигийн хөндийн 12 мянган га газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авсан. Зургаан жилийн өмнөөс судалж эхэлсэн бүтээн байгуулалтын ажлыг Японы “Жайка” байгууллагаас гаргасан судалгаанд үндэслэн хамгийн тохиромжтой нутаг дэвсгэрт босгохоор болжээ.