Үндэсний хөгжлийн газар

Ерөнхий мэдээлэл

Далайн түвшнээс дээш 800-1000 м өргөгдсөн. Физик газар зүйн хувьд Говь Алтайн нурууны захын уулсын мужид багтдаг. Сумын нутаг дэвсгэр нь говь цөлийн бүсэд хамаарна. Газар хөдлөлийн эрчим 8 балл. Сумын нутаг дэвсгэр нь ухаа гүвээ, цав толгод бүхий тал хээр, мал аж ахуй эрхлэхэд тохиромжтой ба харин газар тариалан эрхлэхэд тохиромж муутай.

Нийт газар нутгийн хэмжээ 1515156 гà

Мал сүрэг

Мал сүргийн бүтэц:Сумын хэмжээнд 123291 толгой малтайгаас 20389 тэмээ, 5878 адуу, 2982 үхэр, 33615 хонь, 60427 ямаа байна.Сумын хэмжээгээр нутгийн шилмэл омог буюу Галбын говийн улаан тэмээ 20389 толгой тоологдсон нь нийт малын 16,53 хувийг эзлэж байна. 385 малчин өрх, 273 мал бүхий өрх байгаа нь сумын нийт өрхийн 45,4 хувийг эзëýж байна. 

Зам тээвэр

Сумын газар нутаг дээгүүр Тавантолгой Гашуун сухайт чиглэлийн нүүрс тээврийн зам дайрч өнгөрдөг. Мөн Оюутолгой Ханбогд Манлай чиглэлийн 200 орчим км сайжруулсан шороон замтай. Аймгийн төв болон бусад сумдууд, багуудтай шороон замаар холбогддог.

Ус хангамж

Сумын төвд цэвэр усны эх үүсвэрийн 5 тонн багтаамжтай нийтийн усан сан 1 ширхэг, 30 гаруй хувийн гүний худаг ажиллаж байна. Бүх усыг зөөврийн байдлаар ашигладаг. Хувийн худагтай айл өрхүүд өөрийн хэрэгцээнд тохирсон усан хангамжийн сүлжээтэй. Нийтийн төвлөрсөн усан хангамжийн сүлжээ байхгүй.

Хүн ам өрхийн тоо

Сумын хүн амын 59,7 хувь нь залуу болон дунд насныхан, 37.5 хувь нь хүүхэд, 2,8 хувь нь ахмадууд байна. 

Орон сууц хангамж

Сумын хэмжээнд инженерийн бүрэн хангамжгүй 1966 онд баригдсан 11 орон сууц байгаа юм. Одоогоор дээрх орон сууцнуудын 8 нь хувьчлагдсан үлдсэн гуравт нь төрийн албан хаагчид амьдарч байна. Суманд сүүлийн жилүүдэд инженерийн бүрэн хангамжтай орон сууц баригдаагүй.

Боловсрол

Ерөнхий боловсролын 11 жилийн сургуулийн 29 бүлэгт 820 гаруй хүүхэд өдрөөр суралцаж, бага ангийн хамран сургалт 100 хувь, суурь боловсролын хамран сургалт 100 хувьд хүрсэн. Ерөнхий боловсролын сургуульд мэргэжлийн багшийн хангалт 100 хувь байна. Дотуур байрны 1 барилгатай, 80 хүүхдийн байрны барилгыг зориулалтын дагуу ашиглаж байна. Төрийн өмчийн 125, 175 хүүхдийн багтаамжтай 2 цэцэрлэгт 350 орчим хүүхэд хүмүүжиж хамран сургалт 92 хувьтай байна. Тус 2 цэцэрлэгт нийтдээ 47 ажилтан ажилладаг.

Цэцэрлэг

21-р цэцэрлэг Их булаг хороололд байршилтай 125 хүүхдийн хүчин чадалтай, одоогоор 150 хүүхэд хүмүүжиж байна. 18 багш, ажиллагсадтай 1966 онд ашиглалтанд орсон. чулуун барилга. 50 хүүхдийн багтаамжтай барилга анх баригдсан, 2004, 2011 онуудад өргөтгөл засвар хийгдэж 125 хүүхдийн багтаамжтай болсон. 175 хүүхдийн цэцэрлэг

Эмнэлэг

Сум дундын эмнэлэг Дөрөлж хороололд байрлалтай. 8 ортой. 3 их эмч, бага эмч, эх баригч бага эмч нийт 28 ажилтан ажилчидтай. Барилга 1978 онд ашиглалтанд орсон тоосгон барилга. Нөөц 50 квт дизель цахилгаан үүсгүүртэй. Төвлөрсөн уурын зууханд холбогдсон. 2013 онд 50 ортой эмнэлгийн барилгын ажил эхэлсэн.

Соёлын төв

Бага булаг хороололд байрлалтай. 200 хүний суудалтай. 6 ажилтантай. 1966 онд ашиглалтанд орсон. Хүн амын тоо эрс нэмэгдэж байгаа тул соёлын үйлчилгээ үзүүлэхэд багтаамж хүрэлцээ муу болсон. Шинээр 500 хүний суудалтай соёлын төв барихаар зураг төсөв зохиолгоод байна.

Ажиллах хүч салбараар

Төрийн байгууллагад 203 хүн ажиллаж байна.

Хот байгуулалт газрын харилцаа

Ханбогд сумын төв нь Засаг захиргаа уул уурхай, жижиг дунд үйлдвэрлэл хувийн хэвшил голлосон суурин юм. Сумын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөг анх 140 га-д 2008 онд хийлгэж 2012 оноос Азийн хөгжлийн банкны хөрөнгө оруулалтаар АНУ-ын АЭКОМ компани тус төлөвлөгөөг өргөжүүлэн сумын төвийн хэмжээнд гүйцэтгэн БХБЯ-аар батлуулахаар ажиллаж байна. 2009-2012 оны хугацаанд нийт 2570 иргэн 192,7 га газрыг өмчилж аваад байна. Сумын төвийн хэмжээнд нийт 3400 гаруй иргэн өмчлөлийн газраа авсан. Өвөлжөө хаваржааны зориулалтаар 2009-2012 онд 96 иргэнд 15.3 га газрыг эзэмшүүлсэн. Мөн тухайн хугацаанд Оюутолгой ХХК-д 10672 га газрыг ашиглалтанд өгсөн байна.

Суманд хэрэгжиж буй төслүүд

Малын индексжүүлсэн даатгал төсөлЖижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих төсөлӨмнөговь болон Дорноговь аймгийн хот байгуулалт, хилийн ойролцоо суурин газруудын хөгжлийн төсөл (Азийн хөгжлийн банк)Сум хөгжүүлэх сангийн төсөл гэх мэт 

Сумын хөшөө дурсгал

Хөшөө дурсгалын нэр: Буур Байгуулагдсан он: 1969 он Хөшөө, дурсгалын намтар: Уран барималч Чимэддорж гэдэг хүн урлан бүтээсэн. Ханбогд сумын Галбын улаан тэмээг өсгөн үржүүлэхийн бэлэгдэл болгож нэгдлийн дарга Хүүхэн гэдэг хүн анх санаачлан бариулсан. Хөшөө дурсгалын нэр: Ботготой ингэ Байгуулагдсан он: 2007 он Хөшөө, дурсгалын намтар: Барималч Түвшинтөгс бүтээсэн. Буурын хөшөөний хажууд ботготой ингийг хослуулан барьсан.

Сумын хөгжлийн зорилт

Тус сум нь “Мал аж ахуй, аялал жуулчлал, хариуцлагатай уул уурхайг хослуулан хөгжүүлэх” зорилго тавьж дараах гол зорилтуудыг дэвшүүлэн ажиллаж байна. • Ашигт малтмалын нөөцөөрөө дэлхийд дээгүүрт орох Оюутолгой орд болон бусад байгалийн баялгаа түшиглэн дэлхийн жишиг хот болон хөгжих. • Галбын улаан тэмээ түүний ашиг шим, бүтээгдэхүүнийг сумын брэнд бүтээгдэхүүн, аялал жуулчлалын гол бүтээгдэхүүн болгох, тэмээний тоог цаашид тогтвортой нэмэгдүүлэх. • Дэмчогийн хийд болон бусад түүх дурсгалт газруудыг аялал жуулчлалын төв болгож хөгжүүлэх. • Хан бумбат олон улсын нисэх буудлыг аялал жуулчлалтай хослуулан ашиглах. • Уул уурхайн компаниудтай хамтарч байгаль орчныг хамгаалах, нийгмийн дэд бүтэц, орон сууцны хангамжийг дээшлүүлэх. • Ажлын байрыг тогтмол нэмэгдүүлэх, ажиллах хүчний боловсрол, чадвар чадамжийг дээшлүүлэх.

Сумын индекс

Хуурай халуун зунтай, дулаан өвөлтэй. 1. 1 дүгээр сарын дундаж температур -14-өөс -18 С 2. 7 дугаар сарын дундаж температур +20-оос +24С 3. Жилийн дундаж салхины хурд 4.5-4.7 м/с 4. Жилийн хур тунaдасны нийлбэр 80-100 мм

Орон нутгийн төсөвСумын 2012 оны орон нутгийн төсвийн орлого 5338,1 сая төгрөг, улсын төсөвт 461,6 сая, аймгийн төсөвт 10653,3 сая төгрөгийн орлого төвлөрүүлсэн байна. Орон нутгийн нийт төсвийн зардал нь 681,6 сая төгрөг байна. Нийт зардлын 26,4 хувь нь цалин, 2,7 хувь нь даатгал шимтгэлийн зардал, 68,1 хувийг бусад зардал, 2,8 хувийг урсгал шилжүүлэг эзлэж байна.Эдийн засгийн бүтэцСумын хэмжээнд нийт 114 аж ахуйн нэгж байгууллага бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж улс орон нутгийн төсөвт бодит хувь нэмрээ оруулж áàéíà.

Газар тариалан

2012 онд 0.3 га талбайд төмс, 0.1 га талбайд хүнсний ногоо тариалж, 2,5 тн төмс, 1 тн хүнсний ногоо хурааж авсан. Сумын хэмжээнд тариалангийн талбайн зориулалтаар 15 га газрыг 2013 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгаж нийт 47 өрхөд олгосон. Энэ талбайн 1,5 га-д төмс, 1,5 га-д нарийн тогоо тариалж, 1 га-д хүлэмжийн аж ахуй эрхэлж байна. Үлдсэн 11 га газрыг ашиглаагүй байна. (2013 оны мэдээлэл)

Цахилгаан хангамж

Ханбогд сум нь цахилгааны хэрэгцээгээ 1600 квт хүчин чадалтай дизель цахилгаан үүсгүүрээр хангаж байна. Оюутолгой төслийн талбайтай 35 квт-ын ЦДАШ-аар холбогдсон. Эрчим хүчний эх үүсвэрийн хувьд одоогоор Оюутолгойн уурхайгаар дамжуулан БНХАУ-аас авахаар барилгын ажил явагдаж байгаа бөгөөд цаашдаа Монгол Улсын нэгдсэн шугам сүлжээнд холбогдох боломжтой.

Дулаан хангамж

Сумын төвд нэг төвлөрсөн уурын зуух ажиллаж ойролцоох албан байгууллагууд болох Эмнэлэг, Сургууль, Цэцэрлэг, Сурагчийн дотуур байр, Шүүхийн байруудыг хангаж байна. Оюутолгой ХХК-ний МСҮТ болон шинээр баригдсан 175 хүүхдийн цэцэрлэгийн харьяа уурын зуухнууд ажиллаж байна. ЗДТГ цахилгаан халаагууртай. Хаан банк, Голомт банк, Хадгаламж банк, Хас банкууд нам даралтын зуухаар халаалтаа шийдвэрлэсэн.

Шилжилт хөдөлгөөн

Нийгмийн үйлчилгээний барилга, байгууламж

Сургууль

Ерөнхий боловсролын 11 жилийн сургууль Их булаг хороололд байршилтай 320 хүүхэд суралцах хүчин чадалтай, одоогоор 820 гаруй хүүхэд суралцаж байна. 62 багш, ажилчидтай 1990 онд ашиглалтанд орсон хоёр давхар 320 хүүхдийн хүчин чадалтай хичээлийн байранд сургалтыг тогтвортой явуулж ирсэн цаашид их засвар хийх шаардлагатай. Төвлөрсөн уурын зууханд холбогдсон. Тоосгон хийцтэй.

Эрүүл мэнд

Тус суманд 1 эмнэлэг 8 ортой, 2 эмийн сан үйл ажиллагаа явуулж, 3 их эмч, 4 бага эмч, 6 сувилагч, нягтлан, нярав, дүн бүртгэгч нийт 28 ажиллагсадтай. 2012 оны 1-р сарын 1-ний өдрөөс сум дундын эмнэлэг болон өргөжөөд байна. Нийт 28 ажилтантай. 2009-2012 оны байдлаар 835 өвчтөн хэвтэн эмчлүүлж, амбулаториор 45356 хүн үйлчлүүлсэн байна. 2012 онд нийт 110 хүүхэд мэндэлж, 0-1 насны хүүхэд болон эхийн эндэгдэл гараагүй байна.

Соёл спорт

Ханбогд сумын Соёлын төв нь 1932 онд байгуулагдсан, 2012 онд үзэгчдийн суудлыг шинэчилсэн. Урлагийн тоглолт, дугуйлан, номын сангийн үйлчилгээ зэрэг соёл урлагийн бүх үйл ажиллагаа явуулдаг. Тус суманд аж ахуйн үйлчилгээний нэгдсэн төв байхгүй хувийн хэвшлийн 114 аж ахуйн нэгж, дэлгүүр 30, цайны газар 5, үсчин гоо сайхан 2, оёдлын 4, нийтийн халуун ус 1 цэг тус тус ажиллан ард иргэдэд үйлчилгээ үзүүлж байна.

Шашин сүм хийд

Сумын хэмжээнд буддын шашны 2 хийдтэй. Эдгээр хийдэд нийт 6 лам хуврага ажиллаж байна.

Ажилгүйдэл ядуурал

Суманд бүртгэлтэй ажилгүй иргэд 234 байна. Нийт ажилгүй иргэдийн 13.2 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийг боловсролын түвшингээр нь авч үзвэл 12.3 хувийг дээд, 1.3 хувийг тусгай дунд , 43.8 хувийг бүрэн дунд, 36.7 хувийг бүрэн бус дунд, 5.9 хувийг бага буюу боловсролгүй иргэд тус тус эзлэж байна.

Засаг даргын тамгын газар

Гоёот хороололд байрлалтай. • 31 орон тоотойгоор ажилладаг. • 2011 оны 10 сард ашиглалтанд орсон тоосгон барилга. • Төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбогдоогүй. Чанар сайтай шинэ барилга.

Сумын сор бүтээгдэхүүн

Ханбогд сумын сор бүтээгдэхүүн нь ингэний хоормог, сүү цагаан идээ болон тэмээний ноос, ноосон бүтээгдэхүүн юм.

Сумын хөшөө дурсгал

Хөшөө дурсгалын нэр: Довдой, Хаддоржын хөшөө Байгуулагдсан он: 2004 он Хөшөө, дурсгалын намтар: барималч Түвшинтөгс бүтээсэн. Монгол Улсын партизанууд болох дээрх хүмүүсийн дурсгалыг мөнхжүүлэх зорилгоор ах дүү, төрөл төрөгсөд нь Ханбогд сумын 80 жилийн ойг тохиолдуулан бүтээлгэсэн.

Сумын онцлог

Ашигт малтмалын нөөцөөрөө дэлхийд дээгүүрт ордог Оюутолгойн орд газар Ханбогд сумын төвөөс 45 километрт оршдог бөгөөд уул уурхайгаа түшиглэн жишиг хот болон хөгжих боломжтой, хоёр бөхт тэмээнийхээ тоо толгойгоор улсдаа төдийгүй дэлхийд тэргүүлдэг. Тэмээнээс гарах сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, ноосон урлалыг аялал жуулчлалын болон сумын сор бүтээгдэхүүн болон хөгжүүлж байна. Мөн аялал жуулчлалын томоохон цогцолбор төв болон хөгжиж буй дэлхийн энергийн төв цэг Дэмчогийн хийд тус сумын төвөөс баруун тийш 11 км-т оршдогоос гадна Мэлхий цохио, Мангасын хүрээ, Ловончомбын агуй, Гурван зээрдийн агуй гэх мэт байгалийн үзэсгэлэнт газруудтай.